اسپرینکلر وسیله‌ای است که برای خاموش کردن آتش یا مهار آن در مراحل اولیه استفاده می‌شود. هنگامی که دما به سطح از پیش تعیین شده‌ای افزایش می‌یابد، یا دود یا گازهای احتراق تشخیص داده می‌شوند، اسپرینکلرها فعال می‌شوند و آب یا مواد اطفای حریق دیگر را از طریق نازل‌های خود به بیرون می‌پاشند.
اسپرینکلر ها به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرند و می توانند تا 99 درصد آتش را کنترل کرده و از بروز آتش سوزی های گسترده جلوگیری کنند. برای مثال در زمانی که آتش سوزی رخ می دهد اگر تنها یک اسپرینکلر فعال شود می تواند تا 56 درصد جلوی گسترش آتش سوزی را بگیرد و با افزایش تعداد اسپرینکلرها آتش مهار می شود.
کاربرد اسپرینکلر
ساختمان هایی که دارای اسپرینکلر می باشند از ایمنی بالایی برخوردار بوده و در زمان آتش سوزی، اطفا حریق را به خوبی انجام می دهند و معمولا خسارت جانی و مالی بسیار کمتری خواهند داشت.
انواع سیستم‌های اسپرینکلر
براساس نحوه عملکرد:
- سیستم اسپرینکلر تر: سیستم اسپرینکلر تر به عنوان رایج‌ترین نوع سیستم اطفاء حریق خودکار، نقشی حیاتی در محافظت از جان و مال در برابر آتش‌سوزی ایفا می‌کند. این سیستم با استفاده از آب به عنوان ماده اطفای حریق، با پاشش آب از طریق نازل‌ها، به مهار آتش‌سوزی در مراحل اولیه و جلوگیری از گسترش آن کمک می‌کند.
- سیستم اسپرینکلر خشک: در این سیستم، از هوای فشرده داخل لوله ها استفاده می شود و با فعال شدن سیستم اسپرینکلر خشک، هوای فشرده تخلیه و افت فشار درون لوله سبب باز شدن شیر و ورود آب به داخل شبکه لوله کشی و در نهایت تخلیه شدن از اسپرینکلر ها می شود.
- سیستم اسپرینکلر پیش‌عمل: این سیستم ترکیبی از سیستم‌های تر و خشک است که در آن، از هوای فشرده برای نگه داشتن آب در داخل لوله‌ها در حالت عادی استفاده می‌شود. در صورت بروز آتش‌سوزی، با افت فشار هوا، آب از طریق نازل‌ها به بیرون پاشیده می‌شود.
- سیستم اسپرینکلر دود: در این سیستم، به جای استفاده از آب، از دود برای فعال کردن سیستم اطفاء حریق استفاده می‌شود.
براساس جهت پاشش:
- اسپرینکلر پایین زن: این نوع اسپرینکلر، رایج‌ترین نوع است که از سقف به سمت پایین آب یا مواد اطفای حریق را پاشش می‌کند. اسپرینکلرهای پایین زن برای اکثر فضاها و کاربری‌ها مناسب هستند و به طور گسترده در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی استفاده می‌شوند.
- اسپرینکلر بالا زن: این نوع اسپرینکلر از دیوار یا سقف به سمت بالا آب یا مواد اطفای حریق را پاشش می‌کند. اسپرینکلرهای بالا زن برای مکان‌هایی که نصب اسپرینکلر پایین زن به دلیل محدودیت ارتفاع یا وجود موانع امکان‌پذیر نیست، مناسب هستند.
- اسپرینکلر بغل زن: این نوع اسپرینکلر از کناره به سمت بیرون آب یا مواد اطفای حریق را پاشش می‌کند. اسپرینکلرهای بغل زن برای مکان‌هایی که نصب اسپرینکلرهای پایین زن یا بالا زن به دلیل وجود موانع در سقف یا دیوار امکان‌پذیر نیست، مناسب هستند.
نحوه عملکرد و طرز کار اسپرینکلر
اسپرینکلر ها دارای حباب شیشه ای حاوی جیوه حساس به دما می باشد که با افزایش دما این حباب ها دچار انبساط شده و می شکنند و در نهایت آب موجود در اسپرینکلر تخلیه می شود.
اجزای اصلی یک سیستم اسپرینکلر عبارتند از:
- سرهای آبپاش: اینها اجزایی هستند که آب را در صورت آتش سوزی آزاد می کنند. آنها از یک عنصر حساس به حرارت مانند یک آمپول شیشه ای یا یک قطعه قابل ذوب ساخته شده اند که در دمای خاصی ذوب می شود یا می شکند و به آب اجازه می دهد تا جریان یابد.
- لوله کشی: این شبکه ای از لوله ها است که آب را از منبع آب به سرهای آبپاش می رساند.
- منبع آب: این می تواند یک مخزن آب، یک اتصال به سیستم آب شهری یا هر منبع آب قابل اعتماد دیگر باشد.
- شیر کنترل: این شیر جریان آب را به سیستم کنترل می کند.
- سیستم هشدار: این سیستم برای هشدار به افراد در مورد آتش سوزی و تخلیه ساختمان فعال می شود.
مزایای استفاده از اسپرینکلر:
اطفاء سریع حریق: اسپرینکلرهای اطفاء سریع حریق نوع خاصی از اسپرینکلرها هستند که برای پاسخگویی سریعتر به آتش سوزی طراحی شده اند. آنها در مقایسه با اسپرینکلرهای استاندارد، که به آنها اسپرینکلرهای پاسخگویی معمولی نیز گفته می شود، مزایای متعددی دارند.
کاهش خسارات: اطفاء سریع حریق توسط اسپرینکلرها، از آسیب به اموال و تجهیزات و همچنین از وقوع تلفات جانی جلوگیری می‌کند. اسپرینکلرها جزء مهمی از سیستم های اطفاء حریق هستند که برای خاموش کردن یا کنترل آتش سوزی در صورت بروز حریق طراحی شده اند. آنها در شبکه ای از لوله ها در سراسر سقف یا دیوارهای یک سازه قرار می گیرند و با سرهای آبپاش مجهز شده اند که در هنگام گرم شدن ناشی از آتش، آب یا سایر مواد خاموش کننده را آزاد می کنند.
ایمنی بیشتر: اسپرینکلرها به عنوان یک سیستم اطفاء حریق خودکار، 24 ساعت شبانه روز و 7 روز هفته در حالت آماده‌باش هستند و در صورت بروز آتش‌سوزی، به طور خودکار فعال می‌شوند.
نتیجه گیری
اسپرینکلرها بخش مهمی از سیستم های حفاظت در برابر آتش هستند. آنها می توانند به نجات جان افراد و اموال در صورت آتش سوزی کمک کنند. مهم است که در مورد نحوه عملکرد اسپرینکلرها و مزایا و معایب آنها اطلاعات داشته باشید تا بتوانید در مورد نیاز یا عدم نیاز به آنها تصمیم بگیرید.